2018-2019 ÖĞRETİM YILI HUKUK FELSEFESİ TARİHİ DERSİ ARA SINAVI

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ 2018-2019 ÖĞRETİM YILI

HUKUK FELSEFESİ TARİHİ DERSİ ARA SINAVI ÖZET CEVAP ANAHTARI

SINAV YÖNERGESİ:

Sınav süresi 60 dakikadır. İstediğiniz iki soruya yanıt veriniz. Dijital kaynaklar hariç her tür basılı ve yazılı kaynağı kullanmak serbesttir. Ek kâğıt verilmez. Tükenmez kalem kulanınız. Kitap ve makalelerden yaptığınız doğrudan alıntıların altını çiziniz. Uzun alıntılar ve ilgisiz açıklamalar puan kırılmasına neden olur. İmla, kompozisyon ve yazının okunaklılığı değerlendirilerek kâğıdın geneli üzerinden puan ekleme veya azaltma yapılabilir. Sınav yönergesini ve soruları anlamak sınava dâhildir. Sınav sonunda soru kâğıtlarını alabilirsiniz. Başarılar dilerim. Furkan Kararmaz

SORULAR

1. Antik Atina tarihinde çağ değişimlerine neden olan olaylar nelerdir? Bu olayların Atina’da siyasi ve hukuki kurumlara ve düşüncelere ne gibi yansımaları olmuştur? Açıklayınız. (60 Puan)

a. Demir çağına geçiş -> Krallıklar (20 Puan)

b. Yağmalar ve kent devletlerinin kurulması -> Aristokrasi -> Soylular Meclisi -> Doğa Felsefesi (20 Puan)

c. Salamis Zaferi ve Deniz Ticareti -> Demokrasi -> Halk Meclisi -> Siyaset Felsefesi (Sofistler ve Sokratikler) (20 Puan)

2. Arete, Dike ve Nous kavramları üzerinden Antikçağ felsefesinin ana hatlarını ortaya koyunuz. (50 Puan)

Antikçağ felsefesinde ontolojiye kozmik bir evren anlayışı hakimdir. Bu anlayış bilgi ve değer alanlarında da kendini göstermektedir. Tersten gidecek olursak Díkê bu bağlamda işlerin normal seyri, usul, beklenilen edim, tazmin anlamında görünür, özgün anlamı muhtemeldir ki yol, patikadır. “Onun  (Díkê:  adalet  tanrıçası)  yaptığı  ölçüyü  aşanlara  haddini  bildirmek  ve  güzel  uyumu  -‐oluşu-‐  korumaktır.  Ceza sadece ikilik gören gözdedir,  her şeyi bir  gören  tanrısal  bakışın  manzarası  ise  karşıtların  ahengidir.  Bir şeyin ölümü,  başkasının doğumudur;  nihayetinde  “İnen  ve  çıkan  yol  bir  ve  aynıdır.”(Heraklitos)

Konumuzla doğrudan alakalı olan bir diğer kelime de aretê’dir, çünkü cevaplanması gereken sorulardan biri, insanın insan olduğu için yapması gereken o işin-yani insanın aretê’sinin- ne olduğudur. Aretê günümüz dillerine üstünlük, erdem, fazilet (excellence, virtue) olarak çevrilir.64 Fakat Yunan için evveliyatla canlı, cansız her şeyin bir aretêsi vardır ve bir şeyin önemli olmasını sağlayan şey olarak üç unsuru barındırır: 1-bir şeyin iç yapısı, niteliği; 2-tanınmışlığı, 3-onu takdir edecek olan öteki. Nihayette, aretê bir şeyin münhasır olarak yetkinliğini ifade eder; tikel bir beceridir. İnsanlar için ise toplum içerisinde, mesleki bir ehliyettir. Örneğin askerin aretêsi, cesarettir. Sokratesçi literatürde insan, diğer canlılardan akıl sahibi olması münasebetiyle ayrılır; o halde onun aretêsi bilgili olmaktır.

Yunanca nous, dilimize zeka, akıl olarak çevrilir. Yunan literatüründe Anaksagoras’ta evrene düzen veren akıl, Herakleitos’ta düzenleyici lógos olarak betimlenir, Platon’da ise nous hem içkin hem de aşkındır, aynı zamanda epistemolojik bir yetiye işaret etmektedir. O halde akıl dendiğinde hem evrendeki düzenin işaret edildiğini hem insanın bunu idrak edebilme yetisini hem de kendi yaşayışını ve toplumun birlikteliğini düzenleyebileceği dayanağı anlamak lazım gelir.

(Kavramların tanımları 5’er puan, genel bağlamında ortaya konulması 35 puan değerindedir.)

3. Sizce Sokrates Platon’u mu yoksa Aristoteles’i mi daha haklı bulurdu? İki düşünürü varlık (ontoloji), bilgi (epistemoloji) ve değer (etik/aksiyoloji) kavrayışları bakımından karşılaştırarak açıklayınız. (90 Puan)

	Ontoloji	Epistemoloji	Aksiyoloji
Sokrates	Tartışmaya açık.	Tümevarım	Erdem etiği
Platon	İdealar	Anımsama	Erdem etiği
Aristoteles	Formlar	Tümevarım	Erdem etiği

Yukarıdaki tabloda belirtilen felsefi pozisyonların ortaya konulması beklenmektedir. Her bir sütunda belirtilen hususların içeriklerinin karşılaştırılması 30 puandır. Bunun üzerine öğrencinin Platon veya Aristoteles’ten birini seçmesinin veya seçmemesinin puanlama üzerinde bir etkisi yoktur.

İKRAMİYE SORU: Aşağıdaki şiirin bu derste anlatılanlarla bir ilgisi olabilir mi? Yorumlayınız. (20 Puan)

“Buruşuk pardesülü adam dalgın

gittikçe daha dalgın, elinde cetvel

masada hesap makinesi, pusula

yetmiyor dibe dalmasına

bağlıyor kalın bir urganla beline

ağır bir sandık

salıyor kendini

yeşil yosunların

kırmızı balıkların

uçan kabarcıkların

derinliklerine

orada

bir sandık buluyor

yakutlar, altınlar, pırlantalar

adam dibe inmek için beline bağladığı

sandığını keşfediyor dibe ulaştığında.

Öyleyse adamın eyvah ışıdı yüreği

eve dönmesine gerekçe

bulamayacak bir daha.”[1]

Tek bir anlama zorlamak her ne kadar şiirin doğasına aykırı olsa da burada öğrencinin dikkat etmesi gereken tekniğin olanakları ve sınırlılıklarıdır. Bu bakımdan dönemin ikinci haftasında tartışılan felsefe, bilim ve teknoloji ilişkisi üzerinden verilen her yanıt tam puan alır. Diğer yanıtlar da yapılan yorumların niteliğine göre değerlendirilecektir.

---

[1] İsmet Özel’in Ils Sont Eux şiirinden bir parça.