GÜNCEL DERS PLANI

 

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ

HUKUK FELSEFESİ VE SOSYOLOJİSİ DERSİ BİLGİ NOTU VE DERSİN KAYNAKLARI

Furkan Kararmaz

 

TEMEL KONULAR:

1)      Hukuk felsefesi, iyi yasa hakkında eleştirel düşünme etkinliğidir. Sosyoloji, felsefe yapmanın bir yoludur.

Vecdi Aral, Hukuk Felsefesinin Temel Sorunları

Giddens, Sosyoloji: Kısa Fakat Eleştirel Bir Giriş

 

2)      Eleştirel düşünme nedir, ne değildir?

Vincent Ruggiero, Eleştirel Düşünme Rehberi

 

3)      İyi nedir?

a)      İyi, faydalı olandır. (Bentham)

b)      İyi, insanın ödevine uygun olandır. (Kant)

c)       İyi, o koşullarda insanın değerine uygun olandır. (Kuçuradi)

Sandel, Adalet

Kuçuradi, İnsan ve Değerleri

 

4)      İyi yasa nedir?

a)      İyi yasa doğanın düzenine uygun olandır.  (Euthyphorn ikilemi, Doğal Hukuk)

Strauss, Doğal Hak ve Tarih

 

b)      İyi yasa kötü yasa yoktur, yasa yasadır. (Legalizm, Hukuki Pozitivizm: Hobbes, Austin, Hart, Kelsen)

Austin, Hukukun Belirlenmiş Alanı

Ceylan, Hart’ın Hukuk Kavramı

Kelsen, Saf Hukuk Kuramı

 

c)       İyi yasa toplumsal ahlaka uygun olandır. (Devlin)

Ertuğrul Uzun, “Ahlaksızlığın Cezalandırılması: Devlin-Hart Tartışması”

 

i)        Toplum ile toplumun hukuku arasındaki ilişki bu kadar basit mi? (Aristoteles, İbni Haldun, Durkheim)

Toydemir, Durkheim'ın Toplum Kuramında Organik Dayanışmalı Toplumlarda Hukukun Ahlaki Niteliği.

 

ii)      Toplumsal gerçeklik nedir? (Pozitivist, eleştirel, yorumlayıcı paradigmalar)

Neuman, Toplumsal Araştırma Yöntemleri

 

iii)   Toplumsal değişim ve hukuk (Örnekler: Türk Hukuk Devrimi, Post-Kolonyal ‘Hukuk ve Kalkınma’ Deneyleri)

Can, Türk Hukukunun Kökenleri ve Türk Hukuk Devrimi

Kararmaz, “Hukuk ve Kalkınma Çalışmalarında Üç Dönem: Modernleşme, Piyasalaşma ve Piyasa-Sonrası”

 

iv)    Toplumsal sorunlar ve hukuk (İşlevselci, çatışmacı, etkileşimci yaklaşımlar)

Adak, Toplumsal Sorunlar Sosyolojisi

 

v)      Toplumsal çatışmalar ve hukuk (Coser, Dahrendorf)

Kararmaz, “Toplumsal Çatışmalar ve Toplumsal Çatışmalarda Hukukun Rolü Hakkında İki Farklı Yaklaşım”

d)     İyi yasa faydalı olandır.

Bentham: Yasamanın İlkeleri

 

e)      İyi yasa o bağlamdaki toplumsal hedeflere uygun olandır. (Hukuki Pragmatizm: Dewey, Holmes)

Kararmaz, Hukuki Pragmatizmin Temel Unsurları

 

f)       İnsanlar arası eşitliği yadsıyan yasalar kötü yasalardır. İyi insanlar kötü yasalara uymamalıdır. (Radbruch)

Kühl, “Radbruch Formülü”

 

g)      İyi yasa, o koşullarda kişilerin insani olanaklarını en iyi şekilde koruyan ve geliştiren yasadır. (Kuçuradi)

Kuçuradi, Etik

Kuçuradi, Adaletin Gerektirdiği Hukuk

 

h)      İyi yasa, toplumun kendiliğinden düzeni içinde oluşur, bu düzeni korur ve buna (hile, tehdit, cebir vs. söz konusu olmadıkça) müdahale etmez. (Prosedürel Adalet, Hayek)

Kararmaz, Hayek’te Özgürlük, Zorlama ve Özgür Bir Toplumun Güvenceleri

 

i)        İyi yasa toplumda hakkaniyeti sağlar. (Rawls)

Sandel, Adalet

 

j)        İyi yasa yoktur, yasa sınıf tahakkümünün bir aracıdır. (Marx, Collins, Paşukanis, Eleştirel Hukuk Çalışmaları)

Karahanoğulları, Marksizm ve Hukuk

Akbaş, Hukukun Büyübozumu

Akman, Hukuk Politika İlişkisi Bağlamında Eleştirel Hukuk Çalışmaları

 

k)      Ataerkil toplumda iyi yasa yoktur, yasalar eril tahakkümün bir aracıdır. (Feminist Hukuk Kuramı, MacKinnon)

MacKinnon, Feminist bir Devlet Kuramına Doğru

 

VAKA İNCELEMELERİ:

1. Hukuk Kültürü ve Yargıç Zihniyeti

Eylem Ümit Atılgan, Haksız Tahrik

2. Yaşayan Hukuk

Yasin Durak, Emeğin Tevekkülü

3. Hane İçi Şiddet

Nadire Özdemir, Evli Birey

4. Adalete Erişim

Duygu Hatipoğlu Aydın, Güvencesiz Adalet

 

 

Sınavlar: Temel konuların ders yılının bitmesinden önce tamamlanması halinde öğrencilerin talep ettiği vaka incelemesi ele alınır. Vize %40, final %60 ağırlıktadır. Kaynak kullanılmaz. Sınavlarda 4 soru sorulur. Her soru 30 puan değerindedir. Boş bırakılan sorulara 10 puan verilir. Bağıl değerlendirme (çan eğrisi) uygulanır. Başarılar dilerim.