2023-2024 Hukuk Felsefesi Tarihi Vize Cevap Anahtarı

 

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
HUKUK FELSEFESİ TARİHİ ARA SINAVI 16.04.24 CEVAP ANAHTARI

Furkan Kararmaz

1.      Antik Atina tarihinde çağ geçişlerine neden olan olaylar nelerdir? Bu olayların Atina’da siyasi ve hukuki kurumlara ve düşüncelere ne gibi yansımaları olmuştur? Açıklayınız. (150 Puan)

2.      Kendinizi Platon’a mı yoksa Aristoteles’e mi daha yakın görüyorsunuz? Yanıtınızı iki düşünürün varlık (nedir), bilgi (nasıl biliriz) ve değer (ne yapmak gerekir) kavrayışlarını karşılaştırarak gerekçelendiriniz. (150 puan)

3.      Sokratiklerin varlık kavrayışı ile Stoacıların varlık kavrayışı arasındaki temel farklılık nedir? Bu iki grubun varlık kavrayışındaki farklılık, etik/siyasi/hukuki kavrayışlarında da farklılıklara neden olmuş mudur? Açıklayınız. (150 puan)

Cevap 1: Kent devletlerinin kurulması(30p) ve soylu sınıfının oluşması ile Karanlık Çağ’dan Arkaik Çağ’a geçilmiştir. Bu dönemde Krallık yönetimi tasfiye edilmiş ve aristokrasiye geçilmiştir. Kralın yetkileri arkhon adı verilen soylulara bölüştürülmüş ve soylular meclisi olan Areopagos meclisi kurulmuştur. Yasama, yürütme ve yargı yetkisi soyluların eline geçmiştir.(40p) Arkaik Çağ’da deniz ticaretinin gelişmesi, deniz ve kara savaşlarında piyadelerin önem kazanması gibi olaylar soylu olmayan halk kesimlerinin de siyasette ağırlık kazanmasına neden olmuştur. Halk ile soylular arasında sınıf çatışması başlamış ve bu çatışma Atina’da demokratikleşmenin temelini oluşturmuştur. Drakon, Solon ve Kleisthenes’in reformları ile peyderpey aristokratik öğeler zayıflatılmış ve demokratikleşme adımları atılmıştır. Perslere karşı Salamis Deniz Zaferi’nin kazanılmasıyla Atina’da demokratik yaşam tahkim edilmiştir.(40p) Böylece Arkaik Çağ’dan Klasik Çağ’a geçilmiştir. Klasik çağda Areopagos meclisi kapatılmış yasama ve yargı yetkisi tüm erkek yurttaşların üye olduğu halk meclisine verilmiştir. Yürütme yetkisi ise yine halktan kişilerce kurulan Bule ve Prytaneis meclisleri ve halkın seçtiği magistratlar aracılığıyla kullanılmıştır. Böylece Atina’da doğrudan demokrasi yönetimine geçilmiştir.(40p)

Cevap 2. Platon varlıkta ideaları(15), bilgide anımsamayı(15), etikte fıtrata dayalı sınıfsal ayrımları(15) savunmuştur. Aristoteles varlıkta maddi, şekli, gai ve fail sebepleri(15), bilgide gözlem ve tümevarımı(15), etikte erdemliliği, dağıtıcı-denkleştirici adaleti ve hakkaniyeti gözetmeyi ve zoon-politikon tezini savunmuştur(15). (Öğrenci bu ayrımları belirttikten sonra hangi düşünürün görüşlerini daha çok benimsediğini gerekçelendirerek yanıtladığı takdirde tam puan alır.(60))

Cevap 3. Sokratiklerin varlık anlayışı düalist (ikici) (40)Stoacıların varlık anlayışı monisttir (40)(tekçi). Platon idealar dünyası ve nesneler dünyası ayrımı yapar, Aristoteles ise Tanrı ve evreni birbirinden ayrı görür. Bu ayrımlar bu düşünürlerin hiyerarşik(35) bir evren anlayışına yönelmesine neden olmuştur. Bu da son tahlilde toplumsal yaşamda da hiyerarşiler öngörmelerine yol açmıştır. Stoacılar ise tanrıyı evrenin aklı/ruhu olarak görürler. Asıl olan maddedir ve Tanrı maddeden ayrı düşünülemez. Tanrı, maddenin bir fonksiyonudur. Evrendeki her varlık tanrının bir parçasıdır. İnsan diğer varlıklardan farklı olarak Tanrısal aklın bir parçasını bünyesinde taşır ve bu sayede evreni, Tanrı’yı ve kendi görevini anlayabilir. Tüm insanlar bu parçayı taşırlar. Stoacıların bu görüşleri onların Sokratiklerden ayrılmalarına, insanlar arasındaki hiyerarşileri yadsımalarına ve tüm insanların eşitliğini(35) ve evrensel doğal hukuku savunmalarına yol açmıştır.

2023-2024 Hukuk Felsefesi Tarihi Final Cevap Anahtarı

 

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
HUKUK FELSEFESİ TARİHİ DÖNEM SONU SINAVI CEVAP ANAHTARI 13.06.24

Yönerge: Sınav süresi 45 dakikadır. Kaynak kullanılmaz. Yazım kurallarına uyum, anlatım becerisi ve yazının okunaklılığı değerlendirilerek kâğıdın geneli üzerinden puan ekleme veya azaltma yapılabilir. Başarılar dilerim. Furkan Kararmaz

1.      8-10. yüzyıllar arasında İslam toplumlarında görülen felsefi ve teknik başarıların sürdürülebilir olmamasının nedenleri nelerdir? Özetleyiniz. (40 Puan)

-        Dar kafalılık, korku ve dayatmacılık, -        Sonraki halifelerin Mutezile okulunu desteklememesi, -        Saray eşrafının içerde sefahate dışarda sofuluğa yönelmesi, -        Felsefe ve din arasındaki uzlaşmanın sağlanamaması, -        Felsefenin yabancı bir öğe olarak görülmesi, -        Kuvvetlenen kelamcılığın Gazali gibi yetkin temsilciler ortaya çıkarması, -        Kütüphanelerin tahrip edilmesi, -        Yeni kurulan medreselerde akli ilimlerdense nakli ilimlere ağırlık verilmesi, -        İslam milletleri arasındaki dil farklılıkları -        Matbaanın çok geç kullanılmaya başlanması. (beşer puan)

2.      Farabi ve Platon’un siyaset felsefelerini İbn Rüşd nasıl eleştirmiştir? Kısaca ifade ediniz. (40 puan)

Platon ve onu takip eden Farabi soyut, doğalcı ve olgulardan ziyade kuramsal mükemmelliği hedefleyen siyaset felsefeleri üretmişlerdir. Bu durum kendini Farabi’nin El-Medinet’ül Fazıla eserinin içeriğinde ve kurgusunda gösterir. Farabi burada varlığın ilk nedeni olarak Tanrı’dan başlar ve oradan aşağılara ine ine insan toplumlarına gelir ve insan toplumlarını da bu metafizik görüşe uygun olacak şekilde kurgular. İbn Rüşd bu felsefi tutumu aşırı soyut (20) bulmaktadır. Ona göre siyaset, tabiat ve ilahiyat ayrı yöntem ve ilkelerle ele alınmalıdır. İbn Rüşd, siyaset alanında doğalcı ya da ilahi argümanlardansa olgulara ve insan iradesine önem verilmesi (20)gerektiğini savunmuştur. Bu bakımdan Platon’dansa Aristoteles’e daha yakın bir yerde durur.

3.      Aquinolu Tommaso’nun hukuk tanımı nasıldır? Bu tanım laik bir tanım mıdır? (40 puan)

Hukuk tanımı: «hukuk, insan eylemlerinin,  insan  mutluluğunu  gerçekleştirmek amacıyla bir halk ya da halkın temsilcisi tarafından ilan edilen kurallar aracılığıyla akla uygun bir şekilde düzenlenmesidir.»(20) Bu tanın ilk bakışta tümüyle laik bir hukuk tanımı olarak görülmektedir. Ancak Tommaso, Aristoteles’i takip ederek mutluluğu “insanın, erdemine uygun davranışından kaynaklanan ruh durumu” olarak tanımlar ve ona göre insan erdemleri yiğitlik, ölçülülük ve bilgelik gibi ana erdemlerin yanı sıra alçakgönüllülükle Tanrı’ya teslim olmak, komşunu kendin gibi sevmek gibi Hıristiyan erdemlerini de içerir. Bu bilgilerle birlikte düşünüldüğünde bu tanım, yasakoyucuya yönetilenlerin Hıristiyan erdemlerine uygun olarak yaşamasına olanak verecek bir hukuk düzeni oluşturma görevi yüklemektedir. Bu bakımdan tümüyle laik bir tanım olduğu söylenemez.(20)

 

2023-2024 Hukuk Metodolojisi Bütünleme Cevap Anahtarı

 

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ

HUKUK METODOLOJİSİ DERSİ BÜTÜNLEME SINAVI 9.2.2024

Yönerge: Sınav süresi 50 dakikadır. Kaynak kullanılmaz. Sınav sonunda soru kağıdını alabilirsiniz. Başarılar dilerim.

Furkan Kararmaz

OLAY

Ahmet (24 yaşında), internet üzerinden tanışıp yakınlık kurduğu Malezya uyruklu Ameera’ya (17 yaşında) kendisinden çok hoşlandığını ve isterse onunla evlenebileceğini, ona iş bulabileceğini ve birlikte yaşayabileceklerini söylemiş ve onu Antalya’ya davet etmiştir. Ameera da Ahmet’ten hoşlandığını Türkiye’ye gelmeyi ve onunla evlenip Antalya’da yaşamayı çok istediğini ancak ailesinin izin vermeyeceğini söylemiştir.

Ahmet, Türkiye’de kız kaçırmanın eski bir gelenek olduğunu, gençler evlenmek istediğinde aileleri izin vermezse çiftlerin kaçarak evlendiğini söylemiş, eğer isterse Ameera’nın da kendisine kaçabileceğini dile getirmiştir. Ameera bu planı kabul edince Ahmet onun uçak biletini alarak Türkiye’ye gelmesini sağlamıştır.

Ameera, Türkiye’ye geldikten bir süre sonra Ahmet ile evlenmek istemiş ancak Ahmet Türkiye’de evlenme yaşının 18 olduğunu, kendisini çağırırken 18 yaşından küçük olduğunu bilmediğini, hem uçak biletine çok para verdiğini bu nedenle ekonomik durumunun kötüleştiğini, biraz beklemeleri gerektiğini söylemiştir. Bir süre sonra Ahmet, Ameera’ya bir arkadaşının onu çok beğendiğini ve onunla cinsel birliktelik yaşamak için çok yüksek meblağda bir para teklif ettiğini söylemiş ve Ameera’nın bu arkadaşıyla birlikte olması halinde evlenme masraflarını rahatlıkla karşılayabileceklerini söylemiştir. Ameera, konuyu düşüneceğini söylemiş ve Ahmet’in evde olmadığı bir anı fırsat bilerek kaçmış ve polise sığınmıştır. Ahmet hakkında ceza davası açılmış, Türk Ceza Kanunu’nun 80. maddesinin 1. ve 3. fıkraları uyarınca cezalandırılmasına karar verilmiştir.

İLGİLİ NORM

Türk Ceza Kanunu 80. madde:

(1)Zorla çalıştırmak, hizmet ettirmek, fuhuş yaptırmak veya esarete tâbi kılmak ya da vücut organlarının verilmesini sağlamak maksadıyla tehdit, baskı, cebir veya şiddet uygulamak, nüfuzu kötüye kullanmak, kandırmak veya kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını elde etmek suretiyle kişileri ülkeye sokan, ülke dışına çıkaran, tedarik eden, kaçıran, bir yerden başka bir yere götüren veya sevk eden ya da barındıran kimseye sekiz yıldan oniki yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası verilir.

…

(3) Onsekiz yaşını doldurmamış olanların birinci fıkrada belirtilen maksatlarla tedarik edilmeleri, kaçırılmaları, bir yerden diğer bir yere götürülmeleri veya sevk edilmeleri veya barındırılmaları hallerinde suça ait araç fiillerden hiçbirine başvurulmuş olmasa da faile birinci fıkrada belirtilen cezalar verilir.

SORULAR

1. Verilen bilgiler ve Hukuk Metodolojisi dersinde ele alınan konular çerçevesinde, söz konusu yargılamayı bir dedüktif mantık tasımı arz edecek şekilde öncüllere ayırarak yeniden ifade ediniz. (80 Puan)

2. Sizce bu tasımdaki en tartışmalı öncül hangisidir? Neden? (30 puan)

CEVAP ANAHTARI

1. SORU

1. Öncül: İlgili norm

2. Öncül: İlgili norm yürürlükte ve eldeki olaya yer bakımından uygulanabilir niteliktedir.

3. Öncül: İlgili norm Anayasaya uygundur.

4. Öncül: Ahmet’in cezai ehliyeti bulunmaktadır.

5. Öncül: Ahmet biletini alıp Malezya’dan Türkiye’ye gelmesini sağlayarak Ameera’yı ülkeye sokmuştur,
veya
Ahmet Ameera’yı ülkeden çıkarmıştır,
veya
Ahmet Ameera’yı tedarik etmiştir,
veya
Ahmet Ameera’yı kaçırmıştır,
veya
Ahmet Ameera’yı bir yerden başka bir yere götürmüştür,
veya
Ahmet Ameera’yı sevk etmiştir,
veya
Ahmet Ameera’yı barındırmıştır.

6. Öncül: Ahmet bunu Ameera’yı zorla çalıştırmak maksadıyla yapmıştır,
veya
Ahmet bunu Ameera’yı başkalarına hizmet ettirmek maksadıyla yapmıştır,
veya
Ahmet bunu Ameera’ya fuhuş yaptırmak maksadıyla yapmıştır,
veya
Ahmet bunu Ameera’yı esarete tabi kılmak maksadıyla yapmıştır,
veya
Ahmet bunu Ameera’nın vücut organlarının başkalarına verilmesini sağlamak maksadıyla yapmıştır.

7. Öncül: Ahmet evlenme vaadinde bulunarak Türkiye’ye gelmesini sağlarken Ameera’yı tehdit etmiştir,
veya
Ahmet bunu yaparken Ameera’ya baskı uygulamıştır,
veya
Ahmet bunu yaparken Ameera’ya cebir uygulamıştır,
veya
Ahmet bunu yaparken Ameera’ya şiddet uygulamıştır,
veya
Ahmet bunu yaparken Ameera üzerindeki nüfuzunu kötüye kullanmıştır,
veya
Ahmet bunu yaparken Ameera’yı kandırmıştır,
veya
Ahmet bunu yaparken Ameera üzerindeki denetim olanağından yararlanarak rızasını elde etmiştir,
veya
Ahmet bunu yaparken Ameera’nın çaresizliğinden yararlanarak rızasını elde etmiştir,
veya
Ameera 18 yaşından küçüktür.

SONUÇ: O halde, Ahmet’e sekiz yıldan oniki yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası verilir.

 

2. SORU

İlk dört öncülü tartışmayı gerekli kılacak bir durum yoktur. Beşinci öncülde de Ahmet’in Ameera’yı Türkiye’ye davet ederek uçak biletini alması onu tedarik etmesi anlamına geleceğinden öncüldeki koşul gerçekleşmiştir. Yedinci öncülde tartışmalı değildir, zira kanun 3. fıkrasında kişinin 18 yaşından küçük olması halinde cebir, tehdit, kandırma gibi araç fiillerin aranmayacağını, kanunda belirtilen maksatlar mevcutsa çocuğun kendi rızasıyla gelmesi halinde de ceza verilebileceği belirtilmiştir.

En tartışmalı öncül altıncı öncüldür. Zira Ahmet’in Ameera’yı çağırırken fuhuş yaptırma maksadı olup olmadığı belli değildir. Bu maksadın varlığını destekler deliller (söz konusu arkadaşıyla daha önce mesajlaşmaları vs.) ortaya koymak gerekir ancak eldeki olayda böyle bilgilere sahip değiliz. Ahmet gerçekten evlenmek isteyerek çağırmış sonradan fikir değiştirmiş olabilir, Ahmet tek seferlik bir teklifte de bulunmuş olabilir. Bu ihtimaller göz ardı edilemeyeceğinden bu öncül tartışmalıdır.

 

2023-2024 Hukuk Metodolojisi Final Cevap Anahtarı

 

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ

HUKUK METODOLOJİSİ DERSİ DÖNEM SONU SINAVI CEVAP ANAHTARI 22.01.24

1.     Aşağıdaki kararı, ilgili normla birlikte geçerli bir dedüktif mantık tasımı arz edecek şekilde yeniden ifade ediniz. (50 puan)

2.     Bu tasımdaki tartışmalı öncüller hangileridir? (20 Puan)

3.     Bu karar hangi gerekçe eksikliği türüne örnek gösterilebilir? Açıklayınız. (30 puan)

CEVAP 1:

Öncül 1: İlgili norm (5187 s. kanun 25/2)

Öncül 2: Bu norm yürürlükte ve eldeki olaya yer bakımından uygulanabilir niteliktedir.

Öncül 3: Bu norm Anayasaya uygundur.

Öncül 4: R. İhsan Eliaçık’ın “Yaşayan Kuran: Nüzul Sırasına Göre Türkçe Meal Tefsir” adlı çalışması bir basılmış eserdir.

Öncül 5: Bu eser hakkında soruşturma başlatılmıştır,
veya
Bu eser hakkında kovuşturma başlatılmıştır.

Öncül 6: Bu eser 25.7.1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda öngörülen suçlarla ilgilidir,
veya
Bu eser Anayasanın 174. maddesinde yer alan inkılap kanunlarında öngörülen suçlarla ilgilidir,
veya
Bu eser 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 146. maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen suçlarla ilgilidir,
veya
Bu eser 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 153. maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında öngörülen suçlarla ilgilidir,
veya
Bu eser 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 155. maddesinde öngörülen suçlarla ilgilidir,
veya
Bu eser 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 311. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında öngörülen suçlarla ilgilidir,
veya
Bu eser 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 312. maddesinin ikinci ve dördüncü fıkralarında öngörülen suçlarla ilgilidir,
veya
Bu eser 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 312/a maddesinde öngörülen suçlarla ilgilidir,
veya
Bu eser 12.4.1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 7. maddesinin ikinci ve beşinci fıkralarında öngörülen suçlarla ilgilidir.

Sonuç: O halde R. İhsan Eliaçık’ın “Yaşayan Kuran: Nüzul Sırasına Göre Türkçe Meal Tefsir” adlı eserinin tamamına hâkim kararıyla el konulabilir.

a.     Cevabın öncüller ve bu öncüllerden zorunlu olarak çıkan bir sonuçtan oluşan bir dedüktif mantık tasımı halinde yazılmış olması 10 puan. Cevap böyle yazılmadıysa bu sorudan 0 alınır.

b.     İlgili normun ilk öncüle yazılmış olması 5 puan.

c.      Öncüllerin içeriğinin doğru olması 35 puan değerindedir.

d.     Konunun hiç anlaşılmadığını gösteren yanıtlar, a ve b koşullarını sağlasalar da 0 alırlar.

CEVAP 2: Bu tasımda 1., 2., 3. ve 4. öncülleri tartışmalı kılacak bilgilere sahip değiliz. 5. öncül yanlıştır zira eser hakkında bir soruşturma veya kovuşturma bulunmadığını biliyoruz (10 puan). 6. öncül tartışmalıdır (10 puan). Diyanet İşleri Başkanlığı Hukuk Müşavirliğinin eser hakkında öne sürdüğü “İslam dininin temel nitelikleri açısından sakıncalı unsurlar içerdiği” yönündeki iddiasını doğru kabul etsek bile bu durum kendiliğinden eserin 25/2 hükmünde aranan, anayasayı cebren ihlal veya ilga, askerleri kanuna itaatsizliğe teşvik, kanunlara karşı gelmeye teşvik, askerlik hizmetinden soğutma, suç işlemeye tahrik, halkı kin ve düşmanlığa tahrik, halk arasında endişe, korku panik yaratma veya terör örgütü propagandası suçlarıyla ilgili olduğu anlamına gelmez.

CEVAP 3: Bu gerekçede aynı cümleler sürekli tekrarlanmış ancak ne eserin içeriğine ilişkin bilgi verilmiş ne eserin toplatılmasına gerekçe gösterilen kanun maddesi açıklanmış, ne norm ve olay arasındaki bağlantılar kurulmuş ne de Diyanet İşleri Başkanlığı Hukuk Müşavirliği’nin böyle bir talepte bulunma yetki ve görevine sahip olup olmadığı tartışılmıştır (15 puan). Kararda tam gerekçesizlik (dış gerekçe eksikliği) bulunmaktadır(15 puan). Ancak eserin adı, ilgili kanun maddesi gibi bilgi kırıntılarına yer verilmiş olması nedeniyle bunun bir sözde gerekçe olduğu da savunulabilir. (Sözde gerekçe yanıtı da iyi temellendirildiyse tam puan alır.)

T. C.

İSTANBUL

… SULH CEZA HAKİMLİĞİ

DEĞİŞİK İŞ KARAR

DEĞİŞİK İŞ NO: 2023/951

HAKİM: …

KATİP: …

            T. C. Cumhurbaşkanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı Hukuk Müşavirliğinin 26/01/2023 tarih ve … sayılı yazısı ile Müellifi R. İhsan Eliaçık olan “YAŞAYAN KUR’AN nuzül sırasına göre türkçe meal tefsir” isimli eserin basım ve yayımının durdurulmasına, dağıtılmış olanların toplatılmasına ve imha edilmesine dair talepli yazısı incelendi.

            GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:

            T. C. Cumhurbaşkanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı Hukuk Müşavirliğinin 26/01/2023 tarih ve … sayılı yazısı ile Müellifi R. İhsan Eliaçık olan “YAŞAYAN KUR’AN nuzül sırasına göre türkçe meal tefsir” isimli eser ile ilgili mealin İslam dininin temel nitelikleri açısından sakıncalı unsurlar içermekte olduğu ve ilgi sayılı evrakta belirtilen hususlara istinaden,

            Müellifi R. İhsan Eliaçık olan “YAŞAYAN KUR’AN nuzül sırasına göre türkçe meal tefsir” isimli eser ile ilgili mealin İslam dininin temel nitelikleri açısından sakıncalı unsurlar içermekte olduğu anlaşıldığından 5187 Sayılı Basın Kanununun 25/2 maddesi uyarınca BASIM, DAĞITIM ve satış YASAĞI GETİRİLMESİNE, elde edilen derginin tüm nüshalarına EL KONULMASINA (TOPLATILMASINA)

            Dosyanın gereği için İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına GÖNDERİLMESİNE,

            Dair, soruşturma dosyası üzerinde yapılan inceleme sonucunda, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde, CMK’nın 268. ve devamı maddesleri gereğince İstanbul … Sulh Ceza Hakimliği nezdinde itiraz yolu açık olmak üzere karar verildi. 06/02/2023

İLGİLİ NORM

5187 Sayılı Basın Kanunu

El koyma, dağıtım ve satış yasağı

Madde 25/2

Soruşturma veya kovuşturmanın başlatılmış olması şartıyla 25.7.1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda, Anayasanın 174 üncü maddesinde yer alan inkılap kanunlarında, 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 146 ncı maddesinin ikinci fıkrasında [anayasayı cebren ihlal veya ilga], 153 üncü maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında [askerleri kanuna itaatsizliğe teşvik], 155 inci maddesinde [kanunlara karşı gelmeye teşvik, askerlik hizmetinden soğutma], 311 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında [suç işlemeye tahrik], 312 nci maddesinin ikinci ve dördüncü fıkralarında [halkı kin ve düşmanlığa tahrik], 312/a maddesinde [halk arasında endişe, korku, panik yaratma] ve 12.4.1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 7 nci maddesinin ikinci ve beşinci fıkralarında [terör örgütü propagandası] öngörülen suçlarla ilgili olarak basılmış eserlerin tamamına hâkim kararıyla el konulabilir.

AÇIKLAMALAR

-        Karardaki imla hataları metnin aslında yer almaktadır.

-        Bu kararda aslında iki ayrı hüküm bulunmakta, birincisi “basım, dağıtım ve satış yasağı getirilmesi”, ikincisi ise “el koyma (toplatma)”. Sentezleme çalışmanızı sadece “el koyma (toplatma)” hükmü üzerinden yapınız. Her iki hüküm için ayrı ayrı sentezleme yapmanız gerekmiyor.

-        Kararda adı geçen eserle ilgili herhangi bir soruşturma ya da kovuşturma bulunmamaktadır.

-        İlgili normda parantez içerisinde italik olarak belirtilen açıklamaları ben ekledim. Sorulara yanıt verilebilmesi için bunlardan başka ek bilgilere ihtiyaç bulunmuyor. (Ceza sınavı yapmıyorum.)

2023-2024 Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Vize Cevap Anahtarı

 

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
HUKUK FELSEFESİ VE SOSYOLOJİSİ VİZE SINAVI 24.01.24

Yönerge: Sınav süresi 45 dakikadır. Kaynak kullanılmaz. Kağıdın üst kısmına adınızı soyadınız ve numaranızı yazarak imzalayınız. Yanıt için ayrılan yerlerin dışına yazılanlar değerlendirilmez. Her soru 25 puan değerindedir. Boş bırakılan sorulara 10 puan verilecektir. Başarılar dilerim. Furkan Kararmaz

1. Hart’a göre bir hukuk sisteminin nihai dayanağı olan toplumsal olgu nedir?

Uygulayıcıların tanıma kuralına yönelik içselleştirerek benimseme tutumlarıdır(25).

2. Modern toplumlarda asabiyet ve riyasetle düzen sağlanabilir mi? Neden?

Hayır, sağlanamaz (5). Modern toplumlarda birden fazla nesebin (soyun) bir arada yaşaması asabiyetin gücünü zayıflatmıştır, asabiyet dışında siyasi araçları gerekli kılmıştır (10). Modern toplumlarda çok çeşitli ve karmaşık ilişkiler yaşanmakta ve buna mukabil çok çeşitli ve karmaşık uyuşmazlıklar ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle salt reis ya da şeflerin otoritesiyle bu uyuşmazlıkları önlemek ya da çözmek mümkün değildir. İyi teşkilatlanmış idari ve adli organlara ihtiyaç duyulmaktadır(10).   (Soruya “evet, sağlanabilir” yönünde verilen bir yanıt da eğer bilgilerle temellendirilebilmişse kabul edilir.)

3. Durkheim’ın toplumsal patoloji yaklaşımını örneklendirerek açıklayınız.

Durkheim’a göre toplumsal patoloji, bir toplumda bulunan ancak o toplumun ait olduğu toplum tipinde yaygın olarak bulunmayan (8) ve toplumun varlığını sürdürmesi bakımından dezavantaj yaratan (8) bir olgu ya da özelliktir.   Organik dayanışmalı A toplumunun ahlakının çocuk yaşta evlenmeyi teşvik ettiğini farz edelim. Organik dayanışmalı toplumlarda uzmanlaşma esastır ve çocuklar uzun soluklu bir eğitim sürecinden geçerek bir meslekte uzmanlaşır ve genelde bundan sonra evlenirler. Erken evlilikler bu toplumların genelinde görülmez. Bu bakımdan çocuk evlilikleri yaygın olmama ölçütü karşılar.   Ayrıca çocuk evlilikleri o toplumun üyelerinin gerekli eğitim süreçlerinden geçerek belirli bir meslekte uzmanlaşmalarını ve birey olmalarını zorlaştıracağından A toplumunu varlığını sürdürme mücadelesinde dezavantajlı kılacaktır. Bu bakımdan Durkheim’ın ikinci koşulu da karşılandığından çocuk yaşta evlenmeyi öneren ahlak kuralının patolojik nitelikte olduğunu söylemek gerekir. (9)

4. Hukukun toplumsal reform amaçlı araçsal kullanımında ne gibi farklı stratejiler benimsenebilir? Örneklerle açıklayınız.

1. Hukuk Devrimi (5); Türk Hukuk Devrimi örneği… (3) 2. Yasa ile yeni kurumlar oluşturma(5). Örneğin, Kadın Kobi Kredi Bankası… (3) 3. Yeni hukuksal yükümlülüklerin yaratılması(5); Örneğin, belirli büyüklükteki işletmelere belirli sayıda kadın işçi çalıştırma yükümlülüğünün getirilmesi… (4)

 

2023-2024 Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Bütünleme Cevap Anahtarı

 

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
HUKUK FELSEFESİ VE SOSYOLOJİSİ BÜTÜNLEME SINAVI CEVAP ANAHTARI 26.06.24

Yönerge: Sınav süresi 45 dakikadır. Kaynak kullanılmaz. Kağıdın üst kısmına adınızı, soyadınızı ve numaranızı yazarak imzalayınız. Yanıt için ayrılan yerlerin dışına yazılanlar değerlendirilmez. Her soru 30 puan değerindedir. Boş bırakılan sorulara 10 puan verilecektir. Başarılar dilerim. Furkan Kararmaz

1. Çatışmayı düzenleyen kuralların artması ve çatışan toplulukların iç örgütlerinin gelişmesi çatışmanın kurumsallaşma düzeyini arttırır. (boşluğu doldurunuz)

2. Sınıf araççılığı tezi nedir? Bu tezi doğru buluyor musunuz?

Sınıf araççılığı tezi Marksist hukuk tezlerinden biridir. Bu tez, Marksist altyapı-üstyapı ayrımına dayanır. Buna göre bir üstyapı kurumu olan hukuk altyapıdaki üretim biçiminin bir unsuru olan üretim ilişkileri içinde baskın olan sınıfın çıkarlarına göre şekillenmektedir. Kapitalist üretim araçlarının maliki olan sınıf sermaye sınıfıdır. Bu bakımdan kapitalist toplumların hukuk sistemi de sermaye sınıfının çıkarlarını korumaya yarayan bir araçtan ibarettir. Sermaye sınıfı hukuku hem sistem düzeyinde hem de tekil yargılamalar düzeyinde kendi çıkarı için oluşturmakta ve kullanmaktadır. (20 puan) Bu tez, hukukun salt bir araç olmadığı, bir araç olsa dahi sadece sermaye sınıfının çıkarlarına hizmet eden bir araç olmadığı, hukuk içerisinde iş hukuku, çevre hukuku gibi sermaye sınıfının çıkarlarına aykırı düzenlemeler içeren yasaların da yer aldığı, bazı düzenlemelerin ise sınıf çıkarlarıyla ilgisiz olabildiği gibi noktalardan eleştirilmektedir.(20 puan, eleştirilere katılmak ya da karşı çıkmak mümkün)

3. Radikal feminist hukuk yaklaşımlarında kürtaj meselesi nasıl ele alınmaktadır? Özetleyiniz.

Radikal feminist yaklaşımlarda cinsel özgülük eleştirel bir biçimde ele alınır. Eril cinsellik düzeninde kürtajın kadının cinsel özgürlüğünü arttırmaktansa erkeklerin cinsel özgürlüğünü arttırma sonucu doğurabildiğine dikkat çekilir. Kadının “cinsel özgürlüğü”, eril cinsellik piyasasına kadın arzını arttıran ve kadının cinsel tüketim nesnesine dönüştürülmesini daha da kolaylaştıran bir şey olarak yorumlanmamalıdır. Kürtaj konusu da bu şerhle ele alınmalıdır. (20 puan) Buna karşın radikal feministler kürtaja karşı çıkmazlar hatta kürtaj karşıtlığını yaşam savunuculuğu kılığına bürünmüş kadın düşmanlığı olarak görürler. Kürtaj konusunda kadının tam ve tek söz sahibi olması gerektiğini savunurlar zira fetüsün kaderi ile kadının kaderi arasındaki bağlantı, fetüsün kaderi ile erkeğin kaderi arasındaki bağlantıdan çok daha güçlüdür. (20 puan)

4. Rawls ‘hak etme-hak kazanma’ ayrımını yaparak hangi sorunu çözdüğünü iddia etmektedir? Bu iddiasında haklı mıdır?

Rawls bu ayrımla, Hayek gibi liberter düşünürlerin, sosyal adalet talepleriyle ilgili dile getirdiği ‘ahlaki sorun’u çözdüğünü iddia etmektedir.(20p puan) Bu düşünürlere göre, piyasanın bir kez dağıttığı gelirin çeşitli kamusal araçlarla yeniden dağıtılması meşru değildir. Zira bir kişinin diğerlerinden çok kazanması onlar için fedakarlık yapmasını gerektirmez. Az kazananlara yardım için çok kazananların kazançlarına el konması onların çalışıp, oyunu kuralına göre oynayıp hak ettiği şeylerin zorla ellerinden alınması anlamına gelmektedir. Rawls ise, hak etmenin ahlaki bir terim olduğunu, piyasa düzeni içerisinde kazanılan gelirin hak edilmiş olduğunun söylenemeyeceğini ifade eder. Kişiler elde ettiklerine ancak hak kazanmış olabilirler, tıpkı piyango bileti alan kişinin ödülü kazanması halinde bu ödülü hak etmiş değil ancak almaya hak kazanmış olması gibi.(20 puan) Rawls’a göre bu bakımdan, kişi elde ettiklerini belirli bir toplumsal düzen içerisinde ve onun sayesinde elde ettiğinden o düzenin devamı için fedakarlıkta bulunmasını beklemek meşrudur.

 

2023-2024 Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Final Sınavı Cevap Anahtarı

 

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
HUKUK FELSEFESİ VE SOSYOLOJİSİ YIL SONU SINAVI CEVAP ANAHTARI 02.06.24

Yönerge: Sınav süresi 45 dakikadır. Kaynak kullanılmaz. Kağıdın üst kısmına adınızı, soyadınızı ve numaranızı yazarak imzalayınız. Yanıt için ayrılan yerlerin dışına yazılanlar değerlendirilmez. Her soru 30 puan değerindedir. Boş bırakılan sorulara 10 puan verilecektir. Başarılar dilerim. Furkan Kararmaz

1. “Bütün yasalar kötüdür, çünkü bütün yasalar özgürlüğün ihlalidir. Yasa ancak önleyeceği kötülük kendi kötülüğünden daha büyükse meşru olur” önermesi, bu yıl incelediğimiz düşünürlerden hangisine aittir?

Jeremy Bentham

2. Çatışma kuramlarına göre toplumsal çatışmaların çözümünde kullanılabilecek en elverişsiz hukuki araç hangisidir? Neden?

Yargı, yani adliyedir(10). Zira yargı çatışmaları çözmez, bastırır. Daha mahrem ve esnek mecralarda ulaşılabilecek uzlaşıların hiç gündeme gelmemesi riski söz konusudur.Avukatların meseleye dahil olarak kendi tarafını yargıç gözünde haklı göstermek için karşı tarafı suçlayacak her şeyi ortaya dökmesi, eski defterleri açması, kapanmış/çözülmüş meseleleri yeniden gündeme getirmesi düşmanca hislerin kuvvetlenmesine ve kırmızı çizgilerin belirginleşmesine neden olabilir. Yargıcın önem ölçütleri ile tarafların önem ölçütleri örtüşmeyebilir. Tarafların önem atfettiği hususların yargıçça önemsiz görülmesi bu hususlar üzerinden kurulabilecek uzlaşıların gerçekleşememesine neden olabilir. Yargıcın verdiği hüküm duruma özgü değildir, esas kaygı yasaya uygunluktur. Bu bakımdan mahkemeden çıkacak karar iki tarafı da tatmin etmeyebilir.(20)

3. Austin’in hukuk tanımı nasıldır? Hukuki pragmatistler bu tanımı nasıl eleştirmişlerdir?

Austin’e göre “hukuk egemenin yaptırımla desteklenen buyruklarıdır”(10). Pragmatistler bu tanımı indirgemeci olmakla eleştirirler, onlara göre hukukun kaynağı egemenin iradesi değil toplumsal deneyimdir(10). Pragmatistler Austin’in “toplumda kendisine alışkanlıkla itaat edilen ama kimseye itaat etmeyen kişi ya da üyeleri belirli topluluk” şeklindeki egemen tanımını da olgularla tutarsız olmakla eleştirirler. Onlara göre egemenlik topluma dağınık halde bulunan muazzam ve karmaşık bir iktidar ilişkileri ağının anlık bir çıktısıdır.(10) Egemen böyle tanımlandığında Austin’in tanımı görece doğru olabilir ama bu halde de belirtim bakımından oldukça zayıflayacaktır.

4. Meta Mübadelesi Okulu’nun kurucusu kimdir? Bu okulun temel tezi nedir? Bu tezi doğru buluyor musunuz? Neden?

Evgeny Pasukanis’tir.(5) Temel tezi şudur: «Hukuk sınıflı toplumla başlar, sınıflı toplum meta mübadelesiyle başlar o halde meta mübadelesi ortadan kalktığında sınıflar ve sınıflar ortadan kalktığında hukuk ortadan kalkacaktır.»(15) Bu tez derste iki açıdan eleştirilmişti: 1. Hukuk sadece sınıf çatışmalarını düzenlemez, hukukun düzenlediği ilişkiler meta mübadelesi ilişkilerinden ibaret değildir. Sınıf eksenli olmayan birçok toplumsal çatışma bulunmaktadır. Keza meta mübadelesi niteliğinde olmayan birçok ilişki biçimi bulunmaktadır. Bu nedenle meta mübadelesi ve sınıf çatışması ortadan kalksa bile diğer tür çatışma ve ilişkilerle bağlantılı hukuk kuralları olacaktır.(5) 2. Metodolojik açıdan bu önerme yanlıştır çünkü burada analitik öncüllerden sentetik sonuçlara ulaşılmaktadır.(5)   Öğrenciler bu tezi doğru da bulabilirler, bu durumda bu iki eleştiriye yanıt vermiş olmaları gerekir.

 

GÜNCEL DERS PLANI

 

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ

HUKUK FELSEFESİ VE SOSYOLOJİSİ DERSİ BİLGİ NOTU VE DERSİN KAYNAKLARI

Furkan Kararmaz

 

TEMEL KONULAR:

1)      Hukuk felsefesi, iyi yasa hakkında eleştirel düşünme etkinliğidir. Sosyoloji, felsefe yapmanın bir yoludur.

Vecdi Aral, Hukuk Felsefesinin Temel Sorunları

Giddens, Sosyoloji: Kısa Fakat Eleştirel Bir Giriş

 

2)      Eleştirel düşünme nedir, ne değildir?

Vincent Ruggiero, Eleştirel Düşünme Rehberi

 

3)      İyi nedir?

a)      İyi, faydalı olandır. (Bentham)

b)      İyi, insanın ödevine uygun olandır. (Kant)

c)       İyi, o koşullarda insanın değerine uygun olandır. (Kuçuradi)

Sandel, Adalet

Kuçuradi, İnsan ve Değerleri

 

4)      İyi yasa nedir?

a)      İyi yasa doğanın düzenine uygun olandır.  (Euthyphorn ikilemi, Doğal Hukuk)

Strauss, Doğal Hak ve Tarih

 

b)      İyi yasa kötü yasa yoktur, yasa yasadır. (Legalizm, Hukuki Pozitivizm: Hobbes, Austin, Hart, Kelsen)

Austin, Hukukun Belirlenmiş Alanı

Ceylan, Hart’ın Hukuk Kavramı

Kelsen, Saf Hukuk Kuramı

 

c)       İyi yasa toplumsal ahlaka uygun olandır. (Devlin)

Ertuğrul Uzun, “Ahlaksızlığın Cezalandırılması: Devlin-Hart Tartışması”

 

i)        Toplum ile toplumun hukuku arasındaki ilişki bu kadar basit mi? (Aristoteles, İbni Haldun, Durkheim)

Toydemir, Durkheim'ın Toplum Kuramında Organik Dayanışmalı Toplumlarda Hukukun Ahlaki Niteliği.

 

ii)      Toplumsal gerçeklik nedir? (Pozitivist, eleştirel, yorumlayıcı paradigmalar)

Neuman, Toplumsal Araştırma Yöntemleri

 

iii)   Toplumsal değişim ve hukuk (Örnekler: Türk Hukuk Devrimi, Post-Kolonyal ‘Hukuk ve Kalkınma’ Deneyleri)

Can, Türk Hukukunun Kökenleri ve Türk Hukuk Devrimi

Kararmaz, “Hukuk ve Kalkınma Çalışmalarında Üç Dönem: Modernleşme, Piyasalaşma ve Piyasa-Sonrası”

 

iv)    Toplumsal sorunlar ve hukuk (İşlevselci, çatışmacı, etkileşimci yaklaşımlar)

Adak, Toplumsal Sorunlar Sosyolojisi

 

v)      Toplumsal çatışmalar ve hukuk (Coser, Dahrendorf)

Kararmaz, “Toplumsal Çatışmalar ve Toplumsal Çatışmalarda Hukukun Rolü Hakkında İki Farklı Yaklaşım”

d)     İyi yasa faydalı olandır.

Bentham: Yasamanın İlkeleri

 

e)      İyi yasa o bağlamdaki toplumsal hedeflere uygun olandır. (Hukuki Pragmatizm: Dewey, Holmes)

Kararmaz, Hukuki Pragmatizmin Temel Unsurları

 

f)       İnsanlar arası eşitliği yadsıyan yasalar kötü yasalardır. İyi insanlar kötü yasalara uymamalıdır. (Radbruch)

Kühl, “Radbruch Formülü”

 

g)      İyi yasa, o koşullarda kişilerin insani olanaklarını en iyi şekilde koruyan ve geliştiren yasadır. (Kuçuradi)

Kuçuradi, Etik

Kuçuradi, Adaletin Gerektirdiği Hukuk

 

h)      İyi yasa, toplumun kendiliğinden düzeni içinde oluşur, bu düzeni korur ve buna (hile, tehdit, cebir vs. söz konusu olmadıkça) müdahale etmez. (Prosedürel Adalet, Hayek)

Kararmaz, Hayek’te Özgürlük, Zorlama ve Özgür Bir Toplumun Güvenceleri

 

i)        İyi yasa toplumda hakkaniyeti sağlar. (Rawls)

Sandel, Adalet

 

j)        İyi yasa yoktur, yasa sınıf tahakkümünün bir aracıdır. (Marx, Collins, Paşukanis, Eleştirel Hukuk Çalışmaları)

Karahanoğulları, Marksizm ve Hukuk

Akbaş, Hukukun Büyübozumu

Akman, Hukuk Politika İlişkisi Bağlamında Eleştirel Hukuk Çalışmaları

 

k)      Ataerkil toplumda iyi yasa yoktur, yasalar eril tahakkümün bir aracıdır. (Feminist Hukuk Kuramı, MacKinnon)

MacKinnon, Feminist bir Devlet Kuramına Doğru

 

VAKA İNCELEMELERİ:

1. Hukuk Kültürü ve Yargıç Zihniyeti

Eylem Ümit Atılgan, Haksız Tahrik

2. Yaşayan Hukuk

Yasin Durak, Emeğin Tevekkülü

3. Hane İçi Şiddet

Nadire Özdemir, Evli Birey

4. Adalete Erişim

Duygu Hatipoğlu Aydın, Güvencesiz Adalet

 

 

Sınavlar: Temel konuların ders yılının bitmesinden önce tamamlanması halinde öğrencilerin talep ettiği vaka incelemesi ele alınır. Vize %40, final %60 ağırlıktadır. Kaynak kullanılmaz. Sınavlarda 4 soru sorulur. Her soru 30 puan değerindedir. Boş bırakılan sorulara 10 puan verilir. Bağıl değerlendirme (çan eğrisi) uygulanır. Başarılar dilerim.